Fot. Spadek i dziedziczenie nieruchomości

Spadek i dziedziczenie nieruchomości. Czym są i jak poprawnie je przeprowadzić?

Śmierć bliskiej osoby z rodziny to nie tylko ogromna strata dla najbliższych, ale i szereg obowiązków, do których zaliczyć należy spadek i związane z nim postępowanie. Warto więc odpowiednio wcześniej wiedzieć, czym w istocie jest spadek i jak wygląda dziedziczenie nieruchomości. W poniższej publikacji przedstawiamy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania i przybliżamy temat wszystkim zainteresowanym. Zapraszamy do uważnej lektury artykułu!

Szukasz pomocy przy spadku lub dziedziczeniu nieruchomości? | Sprawdź najlepszych agentów nieruchomości w Polsce

Czym jest spadek?

Gdyby chciało się w możliwie najkrótszy, a zarazem najbardziej treściwy sposób określić definicję spadku, na pewno byłoby to wskazanie na ogół praw i obowiązków majątkowych, które przechodzą na jedną lub więcej osób w wyniku dziedziczenia po śmierci danej osoby. Będzie to więc zbiór praw i obowiązków, które są dziedziczone przez spadkobierców po śmierci bliskiej im osoby. Podstawą prawną do określenia czym jest spadek, pozostaje art. 922 kodeksu cywilnego.

Okazuje się jednak, że określenie, co dokładnie wchodzi w skład spadku, nie jest sprawą prostą. Dzieje się tak dlatego, że same pojęcia praw i zobowiązań zaliczane są do tzw. pojęć nieostrych. Wątpliwości nie będą jednak budzić tzw. aktywa i pasywa spadku. Pierwsze z wymienionych będą powiększać wartość spadku, drugie zaś – obniżać wartość spadku. Z pewnością jednak do aktywów zalicza się nieruchomości posiadane przez osobę zmarłą. W jaki sposób przebiegać będzie dziedziczenie majątku nieruchomego?

Warto sprawdzić stan prawny nieruchomości

Nieruchomość otrzymana w spadku po śmierci bliskiej osoby może być zarówno ogromnym darem, jak i powodem do zmartwień. Ta druga opcja dotyczyć będzie tych osób, którym zmarły nie pozostawił testamentu. W takich sytuacjach pojawić się może mnóstwo pytań związanych z dziedziczeniem. 

Warto pamiętać jednak w pierwszej kolejności przede wszystkim o konieczności uregulowania stanu prawnego nieruchomości. Należy podkreślić, że zaniedbania spadkobiercy i jego bierność doprowadzić mogą do sytuacji, w której jego uprawnienia do rozporządzania nieruchomością będą ograniczone. O czym należy więc pamiętać w sytuacji, gdy otrzymuje się w spadku nieruchomość? O tym w dalszej części naszej publikacji.

CZYTAJ TAKŻE | Czym jest darowizna nieruchomości?

Kolejność dziedziczenia

Kluczową kwestią podczas postępowania spadkowego w przypadku dziedziczenia nieruchomości, jest kolejność dziedziczenia. Warto wiedzieć, że po śmierci któregoś z rodziców, w pierwszej kolejności do dziedziczenia powoływane są dzieci zmarłego oraz małżonek. Osoby te dziedziczą po równo, jednak udział w spadku przypadający małżonkowi nie może być mniejszy niż ¼ całości spadku. Wartość ta wzrasta do ½ całości spadku wówczas, gdy przed śmiercią małżonkowie mieli wspólność majątkową małżeńską.

Jak wygląda zaś kolejność dziedziczenia w sytuacji, gdy spadkodawca nie posiadał dzieci? W takim przypadku do spadku z ustawy powołani są jego małżonek oraz rodzice. Z kolei wówczas, gdy jedno z rodziców nie dożyło momentu otwarcia spadku, wówczas udział spadkowy, który przypadłby temu rodzicowi, przypada w równych częściach rodzeństwu spadkodawcy.

Jak ustalić krąg spadkobierców?

Jednym z najprostszych sposobów na ustalenie kręgu spadkobierców jest wybranie się wszystkich potencjalnych spadkobierców do notariusza. Wówczas prawnik sporządzi akt poświadczenia dziedziczenia, w którym zostaną szczegółowo wskazane udziały poszczególnych spadkobierców w spadku. Aby mogło dojść do tej sytuacji, wszyscy spadkobiercy muszą się stawić w tym samym czasie u notariusza, a do tego muszą być również zgodni co do sposobu dziedziczenia oraz wysokości udziałów przypadających w spadku. 

Opisana forma prawnego ustalenia kręgu spadkobierców obowiązuje w polskim obrocie prawnym od 1 marca 2009 roku. To jednak niejedyna forma na określenie nabycia spadku. Drugim sposobem może być sądowe stwierdzenie nabycia spadku. Z tej możliwości korzystają głównie ci spadkobiercy, którzy mają wątpliwości co do kręgu spadkobierców lub występuje między nimi jakiś spór.

Drogę sądową wybiera się też wówczas, gdy spadkobiercy nie są znani. W takim przypadku to sąd w drodze postępowania nieprocesowego zajmie się ustaleniem kręgu spadkobierców oraz określi przypadające im w spadku udziały.

CZYTAJ TAKŻE | Ile czasu trwa w Polsce podział majątku?

Spadek i darowizna – jaki jest podatek?

Otrzymanie w spadku nieruchomości wiązać się też będzie z koniecznością opłacenia podatku od spadków i darowizn. Podatek ten uwzględniać będzie wartość odziedziczonej nieruchomości. Spadkobiercy w niektórych przypadkach mogą skorzystać z ulgi mieszkaniowej, a szczegółowe warunki tejże ulgi znajdą w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Z pewnością jednak z ulgi tej będą mogli skorzystać ci spadkobiercy, którzy nie są właścicielem innej nieruchomości; lub nie przysługują im spółdzielcze prawa własnościowe do lokalu. 

Do tego osoby te nie są najemcami innej nieruchomości lub będą zamieszkiwać w odziedziczonej nieruchomości, będąc jednocześnie zameldowanymi tam na pobyt stały. Dodatkowo z ulgi mieszkaniowej będą mogli skorzystać ci, którzy nie sprzedadzą odziedziczonej nieruchomości przez 5 lat.

Z opłatą podatku dochodowego wiązać się będzie możliwość sprzedaży odziedziczonej nieruchomości. Tę można sprzedać bez konieczności zapłaty tego podatku wówczas, gdy minęło 5 lat od daty nabycia nieruchomości przez spadkobiercę.

Może sprzedać nieruchomość też niezwłocznie po otrzymaniu jej w spadku wtedy, gdy zmarły spadkodawca nabył nieruchomość na co najmniej 5 lat przed swoją śmiercią. Przepisy podatkowe w tym brzmieniu obowiązują w Polsce od 1 stycznia 2019 roku.

Lokal w spadku należy utrzymać

Utrzymanie nieruchomości w spadku wymagać będzie od spadkobiercy także regularnego opłacania wszelkich opłat eksploatacyjnych związanych z utrzymaniem lokalu. Tu warto pamiętać o uiszczaniu czynszu już od momentu śmierci spadkodawcy. Warto podkreślić, że spadek nabywany jest bowiem w mocy prawa już wraz z chwilą śmierci spadkodawcy.